ที่ดินตาบอด กับทางออกที่ใกล้ตัว

ลักษณะของที่ดินตาบอด คือ

• ไม่มีทางเข้า-ออก
• ถูกล้อมด้วยที่ดินของคนอื่น
• ยากต่อการซื้อขาย แต่สามารถขอเปิดทางจำเป็นได้

เราต้องเปลี่ยนที่ดินตาบอด ให้มีทางออกสู่สาธารณะ หรือที่เรียกว่า ทางจำเป็น กล่าวคือ

1.ทางจำเป็นเกิดขึ้นโดยอำนาจของกฎหมาย ผู้ใช้สิทธิทางจำเป็นไม่ต้องจดทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่ ซึ่งทางจำเป็นมิใช่สิทธิที่ติดกับที่ดิน ถ้าต่อมาเจ้าของที่ดินมีทางออกสู่สาธารณะแล้วที่ดินไม่ได้ตกอยู่ในที่ล้อมก็ไม่มีสิทธิขอให้เปิดทางจำเป็น

2.ไม่มีทางออกสู่ทางสาธารณะ ทางสาธารณะอาจเป็นทางบก หรือทางน้ำก็ได้ ถ้าไม่มีทางออกสู่ทางสาธารณะ พิจารณาแล้วแต่กรณี สามารถใช้เป็นเงื่อนไขขอทางจำเป็นได้

3.ผู้มีสิทธิขอเปิดทางจำเป็น ต้องเป็นเจ้าของที่ดินที่ถูกล้อมเท่านั้น เจ้าของที่ดินเท่านั้นที่มีอำนาจฟ้องขอให้เปิดทางจำเป็นแต่ไม่ต้องเป็นผู้ครอบครองที่ดิน

4.มีสิทธิที่จะผ่านที่ดินที่ล้อมอยู่ ซึ่งต้องคำนึงถึงที่ดินที่ล้อมอยู่ให้เกิดความเสียหายน้อยที่สุดเท่าที่จะเป็นได้ ถ้าจำเป็นผู้มีสิทธิจะผ่าน จะสร้างถนนผ่านก็ได้

5.สภาพของทางจำเป็น ทางจำเป็นไม่จำต้องเชื่อมต่อกับทางสาธารณะโดยตรง เพียงว่าที่ดินแปลงใดแปลงหนึ่งมีที่ดินแปลงอื่นล้อมอยู่จนไม่มีทางออกสู่ทางสาธารณะเจ้าของที่ดินแปลงนั้นจะผ่านที่ดินที่ล้อมอยู่ไปสู่ทางสาธารณะได้

6.ที่ดินมีทางออกแต่ต้องข้ามสระ บึง หรือทะเล หรือเป็นที่ชัน ถ้าปรากฏว่าต้องข้ามสระ บึงหรือมีที่ชันอันมีระดับที่ดินกับแม่น้ำซึ่งเป็นทางสาธารณะสูงกว่ากันมาก หรือโดยสภาพท่วมขัง แห้งไม่ทัน หรือกรณีอื่นใด มีสิทธิผ่านทางพิพาทในที่ดินที่ล้อมอยู่ซึ่งเป็นทางที่เจ้าของที่ดินเสียหายน้อยสุดออกสู่ทางสาธารณะได้

7.การเลือกที่ดินและวิธีทำทางจำเป็น คือ จะใช้ทางจำเป็นส่วนใดและวิธีทำทางจำเป็นให้พอควรแก่ความจำเป็นโดยให้เสียหายน้อยที่สุด

8.การใช้ทางจำเป็น โดยไม่จำกัดว่าต้องใช้ทางเดินอย่างเดียว มีสิทธิใช้รถยนต์ผ่านทางได้ แต่ถ้าก่อนซื้อที่ดินมาเจ้าของที่ดินรู้อยู่แล้วว่าทางจำเป็นใช้เฉพาะเดินเข้าออกเท่านั้น เมื่อซื้อที่ดินมาแล้วจะขอใช้รถยนต์ผ่านทางจำเป็นไม่ได้

9.ต้องเสียค่าทดแทนให้เจ้าของที่ดิน ที่ล้อมอยู่ คือ จะเสียหรือไม่เสียก็ได้ ขึ้นอยู่กับการตกลง จะกำหนดเป็นเงินรายปีก็ได้