สิทธิเก็บกิน

สิทธิเก็บกิน กฎหมายที่ดิน

สิทธิเก็บกิน เป็นทรัพยสิทธิชนิดหนึ่ง ซึ่งเกิดขึ้นใหม่ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ หมายถึงสิทธิที่จะเข้าครอบครองใช้และถือเอาประโยชน์จากอสังหาริมทรัพย์ของผู้อื่นโดยจะเสียค่าเช่าหรือผลประโยชน์ตอบแทนหรือไม่ก็ได้

สิทธิเก็บกิน ที่ดิน

อสังหาริมทรัพย์อาจต้องตกอยู่ในบังคับสิทธิเก็บกินอันเป็นเหตุให้ผู้ทรงสิทธินั้นสิทธิครอบครอง ใช้ และถือเอาซึ่งประโยชน์แห่งทรัพย์สินนั้น

ผู้ทรงสิทธิเก็บกินมีอำนาจจัดการทรัพย์สิน ผู้ทรงสิทธิเก็บกินในป่าไม้ เหมืองแร่ หรือที่ขุดหิน มีสิทธิทำการแสดงประโยชน์จากป่าไม้ เหมืองแร่ หรือที่ขุดหินนั้น

ทรัพยสิทธิชนิดตัดทอนอำนาจกรรมสิทธิ์

สิทธิเก็บกินนี้เป็นทรัพยสิทธิชนิดที่ตัดทอนอำนาจกรรมสิทธิ์ของอสังหาริมทรัพย์มากกว่าทรัพยสิทธิชนิดอื่นๆ ทั้งหลาย กล่าวคือ สิทธิของเจ้าของทรัพย์สิน โอนมาเป็นของผู้ทรงสิทธิเก็บกินเกือบทั้งหมด คงเหลือเพียงสิทธิที่จะจำหน่ายทรัพย์สิน สิทธิครอบครองทรัพย์สิน สิทธิที่จะใช้สอย ถือเอาประโยชน์จากทรัพย์สิน เช่น ดอกผล สิทธิที่จะจัดการทรัพย์สิน ตลอดจนสิทธิจะใช้ปลดเปลื้องการรบกวนการครอบครอง สิทธิที่จะได้คืนซึ่งการครอบครอง ย่อมตกเป็นของผู้ทรงเก็บสิทธิเก็บกินทั้งสิ้น เช่น ก มีที่ดิน 1 แปลง แต่ให้ ข มีสิทธิเก็บกินเหนือที่ดินเหนือที่ดิน ดังนี้ ข ย่อมมีสิทธิเข้าไปครอบครองปลูกต้นไม้ เก็บผลประโยชน์ต่างๆ บนที่ดินรวมทั้งสิทธิจัดการทรัพย์สินนั้นได้ด้วย

สิทธิเก็บกินนั้นจะก่อให้เกิดขึ้นเหนืออสังหาริมทรัพย์ใดๆ ก็ได้ เช่นโรงเรือนสิ่งปลูกสร้างอย่างอื่น หรือที่ดินแต่จะก่อขึ้นเหนือสังหาริมทรัพย์มิได้

สิทธิเก็บกินจะเสียค่าเช่าหรือผลประโยชน์อย่างใดหรือไม่ก็ได้ลักษณะนี้จึงต่างกับเช่าทรัพย์ เพราะเช่าทรัพย์ต้องเสียค่าเช่าเสมอไปและสิทธิเก็บกินเป็นทรัพยสิทธิ คือ เป็นสิทธิเหนือทรัพย์ แต่สิทธิตามสัญญาเช่าเป็นบุคคลสิทธิ คือสิทธิที่จะบังคับเอาแก่ตัวบุคคลตามสัญญา

สิทธิเก็บกินจะต้องเป็นการใช้หรือถือเอาประโยชน์จากอสังหาริมทรัพย์ของผู้อื่นโดยมิได้ระบุหรือจำกัดการใช้ หรือถือเอาประโยชน์เฉพาะอย่างไว้ กล่าวคือเป็นการใช้หรือถือเอาประโยชน์โดยไม่มีข้อจำกัด ลักษณะนี้จึงต่างกับภารติดพันในอสังหาริมทรัพย์ เพราะภารติดพันในอสังหาริมทรัพย์จะเป็นการได้ใช้หรือถือเอาประโยชน์จากอสังหาริมทรัพย์เฉพาะอย่าง ตามระบุไว้ในนิติกรรมก่อตั้งภารติดพันในอสังหาริมทรัพย์เท่านั้น ผิดกับผู้ทรงสิทธิเก็บกินซึ่งแม้จะเป็นสิทธิเก็บกินในป่าไม้ ในเหมืองแร่ หรือที่ขุดหินก็ยังสามารถแสวงประโยชน์ได้ทั่วๆ ไปจากป่าไม้เหมืองแร่หรือที่ขุดหินนั้น

สิทธิเก็บกินเป็นสิทธิเฉพาะตัว ฉะนั้นถ้าผู้ทรงสิทธิเก็บกินถึงแก่ความตาย สิทธิเก็บกินถึงแก่ความตาย สิทธิเก็บกินย่อมระงับ และสิทธิเก็บกินนั้นย่อมจะโอนกันต่อไปมิได้ เพียงแต่ผู้ทรงสิทธิเก็บกินอาโอนการใช้สิทธิของตนให้ผู้อื่นได้เท่านั้น

สิทธิเก็บกินจะได้มาโดยทางนิติกรรมเท่านั้น จะได้มาโดยอายุความมิได้ การได้มานี้ต้องทำเป็นหนังสือและจดทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่ มิฉะนั้นไม่บริบูรณ์ แต่ใช้บังคับกันได้ในฐานะบุคคลสิทธิระหว่างคู่สัญญาจะใช้ยันบุคคลภายนอกไม่ได้ โดยไม่คำนึงว่าบุคคลภายนอกไม่ได้ โดยไม่คำนึงว่าบุคคลภายนอกจะรู้ถึงข้อสัญญามาก่อนหรือไม่ก็ตาม นิติกรรมก่อตั้งสิทธิเก็บกินจะกำหนดเวลาไว้หรือกำหนดตลอดชีวิตผู้ทรงสิทธิ หรือไม่กำหนดเวลาก็ได้ ถ้ากำหนดเวลาไว้จะต้องไม่เกินสามสิบปี ถ้าเกินกฎหมายให้ลดลงเหลือสามสิบปี แต่เมื่อครบกำหนดแล้วย่อมต่ออายุต่อไปได้อีกครั้งละไม่เกินสามสิบปี ถ้าไม่กำหนดเวลาไว้กฎหมายให้สันนิษฐานว่ามีอยู่ตลอดชีวิตผู้ทรงสิทธิ ข้อนี้ต่างกับสิทธิอาศัยและสิทธิเหนือพื้นดิน

ตัวอย่าง สิทธิเก็บกิน

นายขาวกับนายดำตกลงกันด้วยวาจาให้นายขาวมีสิทธิเก็บกินในที่ดินและสิ่งปลูกสร้างตลอดชีวิตของนายขาวเพื่อเป็นการตอบแทนในการที่นายขาวยกที่ดินและสิ่งปลูกสร้างนั้นให้แก่นายดำซึ่งเป็นบุตรของนายขาว นายดำจะมีผลประโยชน์จากสิ่งปลูกสร้างโดยได้เงินกินเปล่าจากผู้เช่า ส่วนนายขาวมีรายได้เฉพาะการเก็บค่าเช่าเท่านั้น ข้อตกลงดังกล่าวเป็นข้อตกลงดังกล่าวเป็นข้อตกลงพิเศษอย่างสัญญาต่างตอบแทนก่อให้เกิดบุคคลสิทธิแก่นายขาว ในอันที่จะเรียกร้องให้นายดำไปจดทะเบียนสิทธิเก็บกินนั้นตราบใดที่นายดำที่จำเลยผู้เป็นเจ้าของที่ดินและสิ่งปลูกสร้าง ยังมิได้โอนที่ดินและสิ่งปลูกสร้างนั้นให้แก่บุคคลอื่น นายขาวย่อมมีอำนาจฟ้องขอให้บังคับนายดำไปจดทะเบียนสิทธิเก็บกินได้

สิ้นสุดลงของสิทธิเก็บกิน

การสิ้นสุดลงของสิทธิเก็บกิน

ถ้าผู้ทรงสิทธิเก็บกินถึงแก่ความตาย สิทธินั้นย่อมสิ้นไปเสมอ แสดงว่าสิทธิเก็บกินเป็นเฉพาะตัวเพราะถ้าผู้ทรงสิทธิเก็บกินตาย สิทธิเก็บสิ้นไป

โจทก์ซึ่งเป็นเจ้าของกรรมสิทธิ์ที่ดินพร้อมตึกแถวพิพาทได้จดทะเบียนสิทธิที่ดินพร้อมตึกแถวพิพาทได้จดทะเบียนสิทธิเก็บกินที่ดินแปลงดังกล่าวให้แก่ ท ต่อมา ท ในฐานะผู้ทรงสิทธิเก็บกินทำสัญญาให้จำเลยเป็นผู้เช่ามีกำหนดเวลา 30 ปี โดยมีการทำสัญญาเช่าเป็นหนังสือและจดทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่ สัญญาเช่าย่อมีผลผูกพันโจทก์ผู้เป็นเจ้าของที่ดินพาท แม้ในระหว่างอายุสัญญาเช่า ท จะถึงแก่ความตายซึ่งเป็นผลให้สิทธิเก็บกินสิ้นไป แต่ไม่กระทบถึงสิทธิของจำเลยซึ่งเป็นบุคคลนอก และหามีผลทำให้สัญญาเช่าดังกล่าวระงับไปไม่โจทก์จึงไม่มีสิทธิฟ้องขับไล่จำเลยทั้งสอง

อ่านบทความเพิ่มเติม คดีที่ดิน คลิก!

ติดต่อ ปรึกษาทนายคดีที่ดินหรือ จ้างทนายคดีที่ดิน คลิก!

บทความกฎหมายล่าสุด

ติดต่อ ปรึกษาทนายคดีที่ดินหรือ จ้างทนายคดีที่ดิน คลิก!