เขตอำนาจศาล คดีแพ่ง

เขตอำนาจฟ้องศาล ในคดีแพ่ง

เขตอำนาจศาลคดีแพ่ง คือ เขตพื้นที่ที่ศาลนั้นมีอำนาจที่จะรับคดีไว้พิจารณาพิพากษาในการเสนอคำฟ้องต่อศาล

คำฟ้อง ให้เสนอต่อศาลที่จำเลยมีภูมิลำเนาอยู่ในเขตศาล หรือต่อศาลที่มูลคดีเกิดขึ้นในเขตศาล
เขตอำนาจศาลเป็นเรื่องสำคัญของการเสนอคำฟ้อง หากความปรากฏจากคำฟ้องว่า คดีนั้นไม่อยู่ในเขตอำนาจศาล ไม่ว่าในเรื่องอำนาจศาลหรือเขตศาล ในชั้นต้นตรวจคำฟ้องซึ่งเป็นคำคู่ความ ศาลนั้นจะมีคำสั่งไม่รับหรือคืนคำฟ้องนั้นไปเพื่อยื่นต่อศาลที่มีเขตอำนาจ แม้หากรับคำฟ้องไว้ศาลนั้นก็ชอบที่จะพิพากษายกฟ้องเสียได้ หรือเพิกถอนคำสั่งเดิมที่รับคำฟ้องและมีคำสั่งใหม่ว่าไม่รับคำฟ้อง

ศาลที่จะเสนอคำฟ้อง

ศาลที่เสนอคำฟ้อง

1. สถานที่ที่มูลคดีเกิดขึ้นในเขตศาล เป็นศาลที่รับคำฟ้อง

มูลคดี หมายความว่า สถานที่ที่เป็นเหตุที่มาของข้อโต้แย้งสิทธิที่ทำให้เกิดอำนาจฟ้องของโจทก์ต่อจำเลยกล่าวโดยเฉพาะสถานที่ที่ทำสัญญาย่อมเป็นสถานที่หนึ่งซึ่งมูลคดีอันเป็นที่มาของข้อโต้แย้งสิทธิหน้าที่ตามสัญญาระหว่างโจทก์จำเลยซึ่งเป็นคู่สัญญาเกิดขึ้น

ตัวอย่าง จำเลยออกตั๋วสัญญาใช้เงินให้แก่บริษัท อ. ที่สำนักงานตั้งอยู่ ถือว่ามูลคดีเกิดขึ้น ณ สถานที่ที่จำเลยออกตั๋วสัญญาใช้เงินให้แก่บริษัท อ. ซึ่งเกี่ยวข้องกับเหตุอันเป็นที่มาแห่งการโต้แย้งสิทธิทำให้เกิดอำนาจฟ้อง อยู่ในเขตอำนาจของศาลแพ่งกรุงเทพใต้ โจทก์ซึ่งเป็นผู้รับโอนสิทธิเรียกร้องมาจากบริษัท อ. มีสิทธิฟ้องต่อศาลกรุงเทพใต้

2. สถานที่ที่เป็นภูมิลำเนา อยู่ในเขตศาลเป็นศาลที่จะรับคำฟ้อง

ภูมิลำเนาของบุคคลธรรมดา ได้แก่ ถิ่นอันบุคคลนั้นมีสถานที่อยู่เป็นแหล่งสำคัญ
ภูมิลำเนาของนิติบุคคล ได้แก่ ถิ่นอันเป็นที่ตั้งสำนักงานใหญ่หรือถิ่นอันเป็นที่ตั้งที่ทำการ หรือถิ่นที่ได้เลือกเอาเป็นภูลำเนาเฉพาะตามข้อบังคับหรือตราสารจัดตั้ง

3. สถานที่ที่ทรัพย์สินตั้งอยู่ในเขตศาลเป็นศาลที่มีเขตอำนาจ

มิได้จำกัดว่าทรัพย์สินนั้น จะต้องเป็นทรัพย์สินที่พิพาท เช่น คดีที่พิพาทกันด้วยหนี้เหนือบุคคลหรือสิทธิเรียกร้องแม้วัตถุแห่งหนี้เป็นเงิน ซึ่งจำเลยมิได้มีภูมิลำเนาในราชอาณาจักรและมูลคดีมิได้เกิดขึ้นในราชอาณาจักรแต่หากทรัพย์สินที่อาจถูกบังคับคดีได้ตั้งอยู่ในเขตศาลใด กฎหมายก็กำหนดให้ศาลซึ่งทรัพย์สินนั้นตั้งอยู่ในเขตเป็นศาลที่มีเขตอำนาจ

ตัวอย่าง โจทก์ฟ้องจำเลยให้รับผิดตามสัญญาซื้อขายข้าวเปลือกที่ศาลกำแพงเพชร โดยจำเลยทั้งแปดมิได้มีภูมิลำเนาอยู่จังหวัดกำแพงเพชรและมูลคดีก็มิได้เกิดขึ้นที่จังหวัดกำแพงเพชรเพราะมีการตกลงซื้อขายข้าวเปลือกกันที่จังหวัดพิจิตร และมีการส่งมอบข้าวเปลือกกันตามจังหวัดต่างๆ ซึ่งไม่ใช่จังหวัดกำแพงเพชร ศาลจังหวัดกำแพงเพชรไม่มีอำนาจพิจารณาพิพากษาคดีนี้

ตัวอย่าง เขตอำนาจฟ้องศาลในคดีแพ่ง

ตัวอย่าง โจทก์ฟ้องบังคับจำนองแก่จำเลยซึ่งจำนองที่ดินของตนเพื่อประกันหนี้ตามหนังสือสัญญากู้ยืมเงินของบุคคลอื่น ถือว่าเป็นคำฟ้องอันเกี่ยวด้วยอสังหาริมทรัพย์ และจำเลยไม่ต้องรับผิดในหนี้เกินราคาทรัพย์สินที่จำนอง โจทก์ชอบที่จะเสนอคำฟ้องดังกล่าวต่อศาลจะฟ้องต่อศาลไม่ได้

ตัวอย่าง โจทก์ฟ้องเรียกค่าเสียหายจากการละเมิดตัดฟันต้นไม้ในที่ดินของโจทก์และบังคับขับไล่จำเลยออกจากที่ดิน คำฟ้องโจทก์เรียกค่าเสียหากอยู่ในบังคับให้เสนอคำฟ้องโจทก์เรียกค่าเสียหายอยู่ในบังคับให้เสนอคำฟ้องต่อศาล คำฟ้องในส่วนบังคับขับไล่ ถือว่าเป็นคำฟ้องฉันเกี่ยวด้วยอสังหาริมทรัพย์หรือสิทธิอันเกี่ยวด้วยอสังหาริมทรัพย์อยู่ในบังคับให้เสนอคำฟ้องต่อศาล ดังนี้ โจทก์มีสิทธิเสนอคำฟ้องดังกล่าวต่อศาลที่มูลคดีละเมิดเกิดขึ้นในเขตศาลหรือต่อศาลที่จำเลยมีภูมิลำเนาอยู่ในเขตศาลหรือต่อศาลที่อสังหาริมทรัพย์ตั้งอยู่ในเขตศาล ศาลใดศาลหนึ่งได้ เพราะคำฟ้องมีข้อหาหลายข้อ และมูลความแห่งคดีเกี่ยวข้องกันตาม

อ่านบทความเพิ่มเติม คดีแพ่ง คลิก!

ติดต่อ ปรึกษาทนายคดีแพ่งหรือ จ้างทนายคดีแพ่ง คลิก!

บทความกฎหมายล่าสุด